Eenzaamheid. Depressies. Twee woorden waar niet genoeg aandacht voor kan zijn. Zeker ook tijdens deze corona pandemie. Om hier aandacht aan te besteden vandaag het verhaal van Chantal. Ik heb Chantal leren kennen na een mail en gesprek met haar zus Evelien. Over Wereld Suïcide Preventie Dag en de gemiste aandacht voor dit thema vanuit de gemeente. Chantal verloor haar vriend Bart door zelfdoding. Chantal, bedankt voor het delen van je indrukwekkende verhaal. Heb je vragen over zelfdoding? Neem dan contact op via 0800-0113 of www.113.nl.
w.g. Roy Bouten
Maandag 5 juni 2017. Tweede Pinksterdag. We wonen in het centrum van Sevenum. Rond 13:00 gaat de deurbel. De politie staat voor de deur. Terwijl ik de deur open maak, bekruipt me een heel akelig gevoel. Bart. Het is als een vertraagd afgespeelde film. Heel even maak ik mezelf nog even wijs dat het ook kan dat mijn auto is gestolen. Nee, die staat op de oprit.
De agenten bevestigen mijn akelige gevoel. Ze hebben het lichaam van Bart gevonden. Na het horen van dit nieuws viel ik letterlijk en figuurlijk neer. Maar er is geen tijd om te blijven liggen. De politie stelt allerlei vragen, ouders, familie en vrienden moeten worden gebeld. De politie gaat naar de zus van Bart. Ons huis stroomt vol met familie en vrienden. Ik kon nauwelijks terugschakelen en laten bezinken wat ik zojuist nou eigenlijk te horen had gekregen: Bart is er niet meer? Bart is dood? Bart heeft zelf een einde aan zijn leven gemaakt…Bart???
Ik verloor mijn opa aan zelfdoding toen ik 13 jaar oud was en ik heb altijd respect gehad voor zijn keuze. En ineens zit ik er wederom middenin. Al voelt het deze keer toch wel heel anders. De liefde van mijn leven, mijn maatje…die laat mij hier gewoon alleen achter? De worsteling duurt lang. Maar uiteindelijk en met hulp van professionals, familie en vrienden weet ik de boosheid, de schaamte, het schuldgevoel om te zetten in respect, trots en berusting. Mensen hebben hun oordeel zo verdomd snel klaar. En dat heb ik zelf ook altijd gehad. Maar geloof me, het is geen laffe stap. Ik vind het juist dapper.
Dapper om over je eigen overlevingsinstinct heen te stappen. Als dit is wat Bart echt, maar dan ook echt wilde, dan respecteer ik dat. Het gaat om zijn leven, niet om mij en mijn leven. En als ik zoveel van hem hou als ik zeg dat ik doe, dan heb ik die keuze te respecteren. Hoe verdomd moeilijk dat ook is. Je hebt gewoonweg ook geen andere keus want een weg terug is er niet meer. Het feit dat ik nooit antwoord krijg op de vraag “waarom?” was en is soms nog steeds een hele lastige voor me.
Ik had vooral ook snel een oordeel over mezelf. Ik ben een zorgverlener, ik heb een succesvolle eigen praktijk als chiropractor. Hoe kon ik dit gemist hebben? Waar ben ik dan toch tekort geschoten als partner? Thuis werd ik gek, ik voelde me waardeloos. En aangezien ik ontzettend van mijn vak hou en al vele mensen en dieren heb kunnen helpen met hun klachten, ben ik dan ook na 3 weken weer een paar uur gaan werken. Een soort actief verwerken.
Ik voelde me waardevol en nuttig. Ik was en ben een carrière vrouw en was gewend om zestig uur per week te werken. Dus als het ging om het te boven komen van een trauma, een verlies, nou dan zet mij maar aan het verWERKEN. En toch bleef dat schuldgevoel, die schaamte en dat verantwoordelijkheidsgevoel. Ik had het gewoon echt niet aan zien komen. Ontelbare keren stelde ik mezelf de vraag: “wat als?”
Maanden later wilde ik naar de plek waar het is gebeurd. Ik ben er samen met mijn zus en de honden naartoe gegaan. Een dag die druilerig begon en op het moment dat we daar aankwamen, brak de zon door. De honden speelden uitgelaten. Vooral onze hond Molly, Bart zijn grote vriendin, was daar helemaal in haar element. Het voelde sereen, rustig. Een paar keer per jaar ga ik terug naar die plek.
Ook anderen voelen die behoefte, merkte ik. Vooral het eerste jaar zag ik het verdriet van Bart’s beste vrienden niet. Ik had geen ruimte voor het verdriet van een ander. Op een gegeven moment kwam ik erachter dat op de plek een glazen flesje cola stond. Dat had één van Bart’s beste vrienden daar opgedronken op zijn sterfdag. Bart dronk graag en veel cola. Liters. En dit jaar hebben we op daarvoor het eerst samen een flesje cola op zijn sterfdag gedronken. Het voelde heel fijn om hierbij te mogen zijn en dit met elkaar te delen.
1 augustus 2018 overleed Molly na 2 maanden ziek te zijn geweest. Molly was onze eerste eigen hond, een hele bijzondere dame. Dat was het moment waarop ik helemaal instortte en ik de grond echt onder mijn voeten voelde wegzakken. Ik kon niet meer, ik was helemaal op. Dat actief verwerken van me had zijn doel gediend, echter mijn hart en mijn verstand liepen niet meer parallel. Ik heb een sabbatical van zes maanden genomen. Tijd voor mezelf. Even weg. Op reis. Niet meer hoeven praten. Ik had een jaar lang zoveel gepraat dat ik mijn verhaal als op een automatische piloot opdreunde. Ik kon mezelf en dat verhaal niet meer aanhoren.
Het reizen heeft me geholpen. Even niet meer in ons huis. Veel nieuwe mensen leren kennen. Als je alleen reist kom je makkelijk met anderen in gesprek. Je raakt geïnspireerd door mensen en door nieuwe omgevingen. Het leven lachtte me toe en ik zag zoveel mooie dingen en wat het leven nog allemaal te bieden had. Ik kwam van mijn reizen terug met hernieuwde energie. Ik kon weer vooruit.
Het verdriet blijft elke dag. De herinneringen aan een bepaald nummer op de radio. Ons nummer. Of een foto die me herinnert aan die vakantie van toen. Ik had er aanvankelijk zo’n hekel aan als mensen dingen tegen me zeiden als: “geef het tijd” of “tijd heelt alle wonden”. Alle clichés zijn echter zo waar en het verdriet krijgt een plek. Inmiddels ervaar ik berusting. Ik voel alleen maar liefde als ik aan Bart denk.
Ook ons huis heb ik eind 2019 verkocht. De verkoop betekende opnieuw afscheid nemen. Al die spullen weer door m’n handen, onze spullen. Ik moest op 3 januari de sleutel overdragen maar ik wilde het voor de jaarwisseling geregeld hebben. Op 31 december 2019 om 15:45 was het huis leeg. Het begin van weer een nieuwe fase.
Een van de dingen die ik geleerd heb, is dat ik om hulp moet vragen. Niet wachten totdat mensen hun hulp aanbieden, maar vragen! En dat valt voor mij niet mee. Veel mensen weten ook niet hoe ze moeten reageren. Ik heb een warme familie en veel vrienden. Lieve mensen die 24/7 voor me klaar staan. Je weet vaak zelf niet eens wat mensen kunnen doen omdat je soms zelf niet weet wat je eigenlijk nodig hebt.
Totdat je voor het eerst ’s avonds in je eentje op de bank zit en je beseft dat Bart nooit meer thuis zal komen,en je kapot gaat van verdriet. In plaats van te denken, dit gaat over een half uurtje wel weer voorbij dit gevoel, je toch even die vriendin belt en die 20 min later op je stoep staat. Of samen met een vriendin de eerste keer weer de kerstboom opzetten in plaats van alleen.
Ik heb ook om hulp leren vragen toen ik merkte dat het echt niet meer goed ging met me. Toen ik uitgeput raakte, ik 12 uur per dag wilde slapen, ik niet meer mijn bed uit wilde komen omdat ik het nut ervan niet inzag. Toch kwam ik mijn bed wel uit want de hond moest eruit. Toen ik begon te merken dat ik als boekenwurm nog geen boek meer gelezen kreeg. Na 10 bladzijden viel ik in slaap. Mijn geheugen was heel slecht. Drie keer in een kwartier vragen hoe laat het was. Had ik geen emotionele pijn dan deed mijn lijf wel pijn en ga zo maar door.
Voor iemand die gewend is een goed functionerend brein te hebben en hier elke dag opnieuw volop gebruik van te kunnen maken, was dat nare gevoel dat alles zinloos lijkt een hele zware dobber en die eindeloze stroom van gedachten, putte me uit. Het was nooit meer rustig in mijn hoofd. Op dat moment kwam ineens een besef bij me binnen dat het inderdaad wel heel rustig zou kunnen zijn…dood zijn. Ik kwam er al snel voor mezelf achter dat dat niet was wat ik wilde, ik had hulp nodig om alles in goede banen te leiden. Hulp van een professional, van mijn familie en vrienden en vooral ook van mezelf. Want iedereen om je heen kan zijn best voor je doen en er altijd voor je zijn. Je moet het zelf ook willen doen en aangaan. En dat wilde ik wel, ik heb zoveel om dankbaar voor te zijn en voor te willen leven.
Inmiddels ben ik als mens veranderd. Ik kijk anders naar wat ik echt nodig heb. Ik hoef geen 60 uur per week meer te werken. Ik heb een leuke praktijk. Lieve mensen om me heen. Ik geniet van de zon op mijn gezicht, mijn hond als beste maatje. Een goed gesprek met een (on)bekende, een leuk kaartje uit het niets. Wat ik nodig heb in mijn leven en waar ik blij van word, is een stuk eenvoudiger geworden.
Corona heeft me geraakt, vooral de eerste zes weken van de eerste golf. Tot dan toe voelde ik me wel eens alleen, maar ik voelde me nooit eenzaam. Tot die eerste lockdown, je komt nergens en je wereld wordt klein. Je kunt alleen maar bellen. En met momenten bekroop me wel eens een gevoel van eenzaamheid. Echter het was maart en prachtig weer dus ik heb veel gelezen en uitgerust. Kilometers gelopen met de hond. Ik heb zelfs een studie weer opgepakt en ben inmiddels geslaagd voor het examen.
Maar deze tweede lockdown raakt me veel meer, merk ik nu. Niet zozeer mezelf maar het besef dat er in deze donkere dagen heel veel mensen zijn die al maanden echt mentaal lijden omdat ze leven in een soort van sociaal isolement. Mensen die geen tot weinig bezoek mogen ontvangen, vrienden en familie daardoor maar heel beperkt zien, mensen die alleen thuis werken, kinderen die niet meer naar school kunnen, ondernemers hun bedrijf om zien vallen, zich zorgen maken over de toekomst. En onder hen zijn er veel die wegzakken in depressies en de schoonheid van het leven niet meer zien.
Ik heb van dichtbij meegemaakt wat het met iemand kan doen. Hoe een depressie je van binnenuit op kan vreten totdat er niks meer overblijft dan een uitgeputte en lege huls. Dat doet me nog het meeste pijn. Het feit dat Bart zich zo akelig gevoeld moet hebben en zo geen vreugde meer kon voelen en beleven aan het leven. Dat het zo donker was in en om hem heen dat hij geen uitweg meer zag dan uit het leven stappen. Die pijn die zoveel andere mensen dus ook voelen.
De cijfers van hoeveel mensen elke dag uit het leven stappen, liegen er niet om. Elke dag nemen 5 mensen dit onomkeerbare besluit. Op zelfdoding en de wil om te leven heerst een groot taboe, waar anno 2020 blijkbaar nog steeds heel moeilijk over te praten valt. Niet alleen voor de persoon die worstelt met de wil om te leven maar ook voor de mensen die getroffen worden door een zelfdoding.
Wat is het taboe eigenlijk? Want is het een taboe om de hulpvraag te stellen? Of is er ook nog het taboe op de wens niet meer verder te willen leven, uit te willen voeren? En waarom is er geen eerlijke oplossing voor mensen die door zoveel pijn door mentaal lijden niet verder willen met leven? Als je terminaal ziek bent dan zijn die oplossingen er wel. Waarom heeft zelfbeschikking grenzen? Respecteer andermans keuze over zijn of haar leven.
Ik heb moeten leren om hulp te vragen. Zo eenvoudig is het helaas niet voor iedereen. Wat veel mensen zich niet beseffen is dat het brein van een depressief persoon niet meer op vol vermogen werkt. Het functioneert op een lager niveau doordat je bepaalde stofjes die voor een goede communicatie zorgen in het brein niet meer voldoende worden aangemaakt. Dit is te herstellen, een brein is een orgaan dat dit juist heel goed kan. Echter daar heb je wel hulp bij nodig van professionals en dierbaren. Daarom is het zo belangrijk dat we elkaar juist in deze tijd goed in de gaten blijven houden.
Voor mij voelt het alsof Bart als zand door mijn vingers is geglipt. Dat gevoel wat ik eraan over heb gehouden, gun ik niemand. En nog belangrijker, het gevoel wat Bart moet hebben gehad dat hem tot zijn besluit dreef, gun ik helemaal niemand. Let op elkaar, praat met elkaar. De lontjes van veel mensen zijn op dit moment zo kort en ontvlambaar. Een lach kost je niks en bedenk maar eens hoe fijn het voelt als iemand jou toelacht en je oprecht vraagt hoe het met je gaat.
Ik hoop oprecht dat mijn verhaal mensen raakt en dat het leidt tot een golfbeweging die helpt om het taboe te doorbreken. Het taboe over depressies. En het taboe over zelfdoding. Praat met elkaar. Zorg voor elkaar. Dankjewel.
Heb je vragen over zelfdoding? Neem dan contact op via 0800-0113 of www.113.nl.